کاربرد سنجش از دور حرارتی در بررسی روند تبخیر و تعرق در منطقه مرکزی یزد

کمبود آب یکی از ویژگی های بارز مناطق خشک است. ایران مرکزی یک منطقه کم آب است که در آن اطلاع دقیق از منابع آب، میزان مصرف آن برای مدیران بسیار حائز اهمیت است. منطقه مورد مطالعه در این تحقیق شامل محدوده شهرهای یزد، اشکذر و مناطق اطراف آن می باشد و مساحت آن 726 کیلومتر مربع است. مختصات جغرافیایی این منطقه شامل طول شرقی 64/54 تا 09/54 درجه و عرض شمالی 06/32 تا 73/31 درجه است. خشکی بیش از حد این منطقه باعث تشدید تبخیر و تعرق و نیز تهی شدن آب در دسترس سطح زمین، منابع زیر زمینی و رطوبت خاک شده است. برآورد توزیع مکانی تبخیر و تعرق و آنالیز خشکسالی، برای مدیریت صحیح منابع آب در این منطقه بسیار مهم است. در این راستا بهره گیری از داده های سنجش از دوری برای مدل sebs و استخراج توزیع مکانی تبخیر و تعرق مفید است. در این مطالعه 41 تصویر از ماهواره landsat tm به کار برده شد. از مدل sebs نیز برای برآورد تغییرات مکانی و زمانی تبخیر و تعرق واقعی، طی دوره زمانی 1990 تا 2011 استفاده شد. پوشش گیاهی، نوع و ارتفاع آن نیز با استفاده از بازدید زمینی تعیین گردید. از زبان اسکریپ نویسی در نرم افزار الویس برای توسعه مدل تعادل انرژی بهره گیری شد. افزون بر داده های سنجش از دور، داده های هواشناسی ساعتی و نقشه کاربری اراضی منطقه مورد نظر به عنوان ورودی مدل sebs به کار گرفته شد. داده های تشعشع خالص مورد نیاز مدل sebs در محیط لینوکس با استفاده از نرم افزار گراس تولید گردید. به منظور یرآورد دقت مدل sebs در منطقه خشک یزد، تبخیر و تعرق برآورد شده در مدل sebs با نتایج حاصل از تشتک تبخیر و معادله fao penman-montieth مقایسه شد. نتایج نشان داد تبخیر و تعرق به دست آمده با استفاده از مدل sebs، با تبخیر و تعرق محاسبه شده به روش fao penman-monteith دارای همبستگی معنی داری بوده ولی مقدار ضریب همبستگی زیاد نمی باشد. این امر می تواند به دلیل نبود یک پیکره ی آبی دارای پیوستگی زمانی در محل تحقیق باشد. با توجه به نتایج، میزان تبخیر و تعرق در منطقه افزایش یافته است، به ویژه در سال 1998 که دشت یزد- اردکان با خشکسالی شدیدی روبرو شده است. با وجود اینکه داده های زمینی واقعی تبخیر و تعرق برای اعتبار سنجی در دسترس نبود، اما مقایسه داده های حاصل از مدل sebs، تشتک تبخیر و معادله fao penman-monteith، نتایج مدل sebs را برای تحقیق حاضر تقویت کرده است. برای بررسی و قضاوت نهایی در خصوص کارایی مدل sebs در مناطقی شبیه یزد لازم است تا مناطقی با حجم بالای آب راکد مانند آب پشت سد مورد تحقیق قرار گیرد.